Tussen mandir en mobiel- Hindoeïsme 2.0

Hoe ziet het hindoeïsme eruit door de ogen van Hindoestaanse jongeren in Nederland? In een wereld waarin spiritualiteit steeds persoonlijker en digitaler wordt, zoeken zij naar manieren om eeuwenoude tradities te verbinden met hun eigen beleving van zingeving. In dit artikel onderzoek ik, Anushka Oemraw, hoe deze jonge generatie zich verhoudt tot religie, identiteit en gemeenschap. Tussen traditie en vrijheid, ritueel en persoonlijke spiritualiteit, ontvouwt zich een verhaal van herinterpretatie, verbondenheid én worsteling. Dit artikel geeft een inkijk in mijn zoektocht - eerlijk, kritisch en hoopvol. Ik heb hiervoor ook jongeren gesproken die in dit artikel worden geciteerd.

Pandit Avinash Ramsoedh is een ervaren hindoeïstische pandit met meer dan tien jaar ervaring op het gebied van karamkaand (rituele handelingen), met name in het uitvoeren van puja- en yagya-ceremonies. Hij is actief binnen de hindoeïstische gemeenschap en heeft daarnaast een academische achtergrond.

"Dharma is geen museumstuk. Ze leeft, groeit en past zich aan, zolang haar kern — waarheid, mededogen, rechtvaardigheid — maar behouden blijft," zegt Pt. Ramsoedh.

Shayeri Thakoerdin vertelt: “Ik weet nog dat ik als kind op Divali in mijn mooiste kleren kaarsjes buiten zette met mijn ouders. Ik begreep toen niet precies waarom, maar het voelde magisch.”

Het is een herkenbare herinnering voor veel Hindoestaanse jongeren in Nederland. Het hindoeïsme is iets waarmee ze van jongs af aan opgroeien – via rituelen, bhajans, verhalen of een bezoek aan de mandir. Maar naarmate ze ouder worden, botsen die tradities soms met de realiteit van het opgroeien in een vrije individualistische samenleving.

Culturele erfenis versus moderne identiteit
Het hindoeïsme biedt rijke bronnen van zingeving. In Nederland is de religie vooral zichtbaar binnen de Hindoestaanse gemeenschap, afkomstig uit Suriname. Terwijl oudere generaties vaak vasthouden aan traditionele gebruiken, zien we onder jongeren een bredere en flexibelere beleving.

Voor velen is het hindoeïsme verweven met hun culturele identiteit. Feestdagen zoals Divali of Holi bieden momenten van verbondenheid, maar worden vaak op eigentijdse wijze beleefd: kleurrijk, inclusief, soms los van hun oorspronkelijke religieuze betekenis.

“Voor mij is Holi vooral een moment van vreugde, blijdschap en gezelligheid,” zegt Shayeri “Ik zie het als een nieuwe fase, new beginnings.”

Dit laatste beaamd Raghini Chotoe. “Een nieuw begin, en een moment van verbondenheid.” “Divali betekent voor mij de overwinning van het licht op de duisternis. Daarnaast ook een stukje dankbaarheid en hernieuwing.”

Rishan Dharmlall geeft aan dat Holi voor hem persoonlijk minder betekenis heeft dan Divali. “Wij vierden dit thuis niet uitgebreid, waardoor ik er minder een emotionele of spirituele band mee heb opgebouwd. Divali is voor mij een periode van bezinning, zowel op mijn persoonlijke- en professionele leven als op spiritueel vlak.”

Jongeren kiezen wat bij hen past: karma, meditatie, dharma - universele thema’s die aanspreken, los van strikte rituelen of hiërarchische structuren.

Traditie onder druk
Traditionele religieuze kennis onder jongeren lijkt af te nemen in mijn optiek. Talen als Hindi of Sanskriet worden minder gesproken, waardoor toegang tot originele teksten bemoeilijkt wordt. Tegelijkertijd lijkt de behoefte aan spirituele diepgang wel te groeien, maar dan in het Nederlands of Engels en aansluitend op thema’s als mentale gezondheid en identiteit.

Jongeren combineren Hindoeïstische elementen met yoga, mindfulness of astrologie. Rituelen worden heruitgevonden, niet uit plicht, maar vanuit persoonlijke betekenis. Rituelen worden niet 1 op 1 overgenomen, maar er worden kritische vragen gesteld over de toepassing, en het doel van de rituelen. Zo proberen ze het kleiner en makkelijker toepasbaar te maken in het dagelijkse leven. Bijvoorbeeld door te mediteren.

Shayeri ziet het geloof meer als een levenswijze. “Het laat zien hoe wij alles en iedereen in zijn/haar waarde kunnen laten en in vrede samen kunnen leven met alle verschillen die er zijn. Ik merk nu ik ouder wordt ik steeds meer geïnteresseerd ben in het hindoeïsme. Ik mis hierin de benaderbaarheid van pandits.”

Sommigen zoeken hun eigen spirituele weg, los van de mandir. Ze volgen online cursussen over yogafilosofie of combineren hindoeïstische principes met andere levensbeschouwingen.

Raghini past het hindoeïsme toe in haar dagelijkse leven, vertelt ze. Dit is zichtbaar door keuzes die zij maakt op basis van bepaalde waarden en normen, en het helpt haar om bewust en in balans te blijven. Raghini verdiept zichzelf in literatuur die beschikbaar is, of zoekt zelf dingen op via social media of internet.

Rishan haalt meer uit het Hindoeïsme dan alleen religieuze overtuiging. “Het is voor mij verbonden met thema’s als verbinding, zelfreflectie en zelfontwikkeling. Wanneer ik ergens mee zit of even niet goed weet welke richting ik op moet, keer in terug naar mijn geloof. Het geeft mij houvast en helpt mij vanuit rust en bewustzijn te handelen. Ik probeer ook regelmatig te mediteren.”

Zowel Shayeri, Raghini als Rishan geven aan ook te spreken met familie over het Hindoeïsme, en zichzelf verder te verdiepen buiten het bereik van pandits om. Ze proberen de “lessen” vanuit het hindoeïsme zelf te integreren in hun dagelijkse leven. Rishan zoekt verder naar wetenschappelijke onderbouwingen en diepere lagen binnen het geloof. Zo leest hij ook de Bhagavat Gita.

“Als wij als pandits jongeren willen bereiken, moeten wij hun taal leren spreken — niet alleen in woorden, maar in vorm, ritme en beleving,” stelt Pt. Ramsoedh. Tegelijkertijd waarschuwt hij: vertalen mag nooit betekenen dat we de diepte van de dharma verlagen.

Tussen mandir en mobiel
Social media spelen een steeds grotere rol in de spirituele zoektocht van jongeren. Platforms als TikTok, YouTube en Instagram bieden een overvloed aan spirituele content, van uitleg over karma tot feelgoodquotes over "inner peace".

Maar hoe betrouwbaar is deze informatie?
“Je krijgt nu reels waarin mensen in 30 seconden uitleggen wat karma is, zonder context of achtergrond,” waarschuwt religiewetenschapper Asha Jagessar. “Dat kan leiden tot verwarring of een oppervlakkige beleving van iets dat juist veel diepgang vraagt.”

Online spiritualiteit is toegankelijk, maar roept ook vragen op: wie is de autoriteit als iedereen zich guru kan noemen? De uitdaging is om jongeren te begeleiden in het filteren van zinvolle kennis, zonder hun zoektocht te onderdrukken.

De toekomst is hybride
Hoewel mandirs voor sommigen rust en verbondenheid bieden, voelen veel jongeren er weinig aansluiting. Thema’s als mentale gezondheid, racisme of LGBTQ+ worden vaak genegeerd.

Volgens Pt. Ramsoedh is er dringend ruimte nodig voor dialoog. “De taal van onze geschriften is niet alleen een communicatiemiddel, maar heeft een diepere betekenis en waarde binnen onze cultuur. Tegelijkertijd mogen we de jongeren niet verliezen door vasthoudendheid; we moeten bruggen slaan, geen muren bouwen.”

De manier waarop Hindoestaanse jongeren hun religie beleven, laat zien dat het hindoeïsme in beweging is. Het is geen breuk met het verleden, maar een herinterpretatie. Ze combineren tempelrituelen met podcasts, aarti met affirmaties, Ramayan met reels.

Conclusie
De beleving van het hindoeïsme onder Hindoestaanse jongeren in Nederland is dynamisch en persoonlijk. Sommigen nemen afstand van traditionele instituties en raadplegen minder vaak een pandit, anderen zoeken verdieping binnen een vernieuwde context die zij zelf bedenken, en maken het meer toepasbaar voor zichzelf. Wat opvalt, is dat jongeren hun religieuze identiteit zelden volledig loslaten, maar herdefiniëren op hun eigen voorwaarden.

De jongere generatie wil niet minder geloven, maar anders. Persoonlijker. Eerlijker. Relevanter. En misschien is dat wel precies wat het hindoeïsme altijd al bedoeld heeft.

Door: Anushka Oemraw in samenwerking met Pt. Avinash Ramsoedh.

(In de 2 maandelijkse serie Hindoeisme 2.0 belicht gedragswetenschapper Anushka Oemraw het Hindoeisme vanuit verschillende perspectieven)