Bharatanatyam en Kathak: twee klassieke dansvormen uit India

Bharatanatyam en Kathak zijn 2 van de acht klassieke dansvormen van India. Ze zijn eeuwenoud, geworteld in spiritualiteit en traditie, maar tegelijk verrassend levendig in de 21e eeuw. Steeds meer jongeren, ook in de Hindustaanse diaspora, herontdekken de kracht van deze stijlen. In beide dansvormen komen ritme, expressie en storytelling samen in één krachtige taal: beweging.

Hoewel ze uit verschillende regio’s komen en een andere techniek en uitstraling hebben, delen Bharatanatyam en Kathak een diepe verbinding met muziek, emotie en betekenis. Ze zijn niet alleen bedoeld om mooi te zijn, maar vooral om te raken, een verhaal te vertellen, een gevoel over te brengen, een sfeer op te roepen.

Bharatanatyam
Bharatanatyam komt uit Zuid-India en werd vroeger uitgevoerd in tempels door devadasi’s, vrouwen die hun dans opdroegen aan het goddelijke. De stijl is stevig geworteld in de aarde en herkenbaar aan zijn strakke lijnen, vaste structuren en krachtige houdingen.

Dansers gebruiken hun voeten (adavus), handen (mudra’s) en mimiek (abhinaya) om verhalen tot leven te brengen. Vaak worden mythologische thema’s uitgebeeld, maar ook universele emoties als liefde, angst, woede en vreugde. De muziek die Bharatanatyam begeleidt is klassiek en komt uit de Carnatische traditie. Elke beweging is geladen met betekenis. Elke houding is als een beeldhouwwerk in beweging.

Kathak
Kathak is ontstaan in Noord-India. De naam komt van het woord katha, wat ‘verhaal’ betekent. De stijl begon bij reizende vertellers die via muziek en dans spirituele verhalen overbrachten. Later kreeg Kathak meer verfijning en elegantie aan de hoven van de Mogolkeizers.

Kenmerkend voor Kathak zijn de sierlijke draaibewegingen (chakkars), het snelle voetenwerk (tatkar is een van de vele vormen voetenwerk), en de verfijnde expressie met ogen, handen en lichaam. De dans voelt licht en poëtisch, maar heeft een rijke technische onderlaag. De danser speelt vaak in interactie met de tabla of pakhawaj, en gebruikt de stilte net zo bewust als het ritme.

Twee stijlen, één danspraktijk
Wie zich in beide stijlen verdiept, merkt hoe verschillend ze zijn en dat maakt het bijzonder dat iemand ze allebei beheerst. Danseres Indu Panday doet dat. Ze begon op jonge leeftijd met Bharatanatyam en trainde jarenlang bij topdocenten in Nederland en India.

Tijdens haar studietijd kwam Kathak op haar pad. Ook hierin maakte ze haar klassieke debuut, het Rangapravesham. Kathak geeft me ruimte en flow. Samen brengen ze mij in balans, als danser én als mens.”

Indu is actief als danser en docent. Ze treedt op bij internationale gezelschappen en geeft elke zondagochtend Kathakles in Den Haag.

Dans als cultureel erfgoed
Indu laat in haar werk zien dat Bharatanatyam en Kathak niet stil staan. Ze ontwikkelen zich mee met de tijd, zonder hun kracht te verliezen. In haar eigen choreografieën zoekt ze de balans tussen traditie en vernieuwing. Ze werkt aan projecten waarin beide dansvormen elkaar ontmoeten, zonder dat ze in elkaar opgaan.

“Deze dansvormen zijn geen museumstukken. Ze zijn levend, krachtig en diep menselijk. En ze horen thuis op plekken waar mensen zoeken naar betekenis en verbinding, dus ook hier, in onze gemeenschap.”

Indu werkt sinds 2010 met verschillende gezelschappen, de in Nederland gevestigde KalpanArts, Noopur Performing Arts uit India en het Engelse Seeta Patel Dance.

Daarnaast ontwikkelt ze haar eigen projecten, waarin Bharatanatyam en Kathak samenkomen. Deze geven haar ruimte om haar artistieke visie te verdiepen en haar liefde voor dans op een authentieke manier te delen met het publiek.

Bharatanatyam & Kathak in de moderne tijd
Beide dansvormen blijven evolueren. Ze krijgen nieuwe vormen, zowel in traditionele als moderne producties. In sommige voorstellingen vervagen de grenzen tussen stijlen. Toch blijft de essentie overeind: de dans blijft een krachtig middel om iets te vertellen dat groter is dan jezelf.

“Ik zie de toekomst van Indiase dans als een dynamische wisselwerking tussen traditie en innovatie. Nieuwe generaties bouwen voort op een rijk erfgoed, maar durven ook nieuwe paden in te slaan.”

Voor Indu is dans…
...meer dan beweging. Het is een manier van leven, een taal zonder woorden en een brug tussen culturen. Bharatanatyam en Kathak hebben mij gevormd. Ik hoop deze kunstvormen te blijven delen, ontwikkelen en doorgeven – op het podium, in de studio en daarbuiten.

Naast haar werk als financieel consultant in de culturele sector geeft zij elke zondagochtend met veel plezier Kathaklessen in Den Haag. Het lesgeven vervult haar niet alleen met vreugde, maar biedt ook nieuwe inzichten in haar eigen ontwikkeling als danser. Met haar achtergrond in Accountancy & Control combineert zij haar passie voor Indiase dans met een sterke basis in financiële en zakelijke structuren.

Meer informatie?
Wil je weten wat Bharatanatyam of Kathak met jouw lijf en energie doen? Of ben je nieuwsgierig naar de verhalen achter deze prachtige stijlen check de insta @Indu_panday

Redactie HLM